Net-billing vs net-metering – który system rozliczeń opłaca się w 2026?

Poradnik dla firm – jak rozliczać się z fotowoltaiki w Polsce?

Dla przedsiębiorców inwestujących w fotowoltaikę wybór odpowiedniego systemu rozliczeń może oznaczać różnicę sięgającą kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie. W Polsce funkcjonują dwa główne modele rozliczania nadwyżek energii z instalacji PV: net-billing i net-metering (system opustów). Który z nich jest korzystniejszy dla firm w 2026 roku? Jak działają te systemy i co zrobić, aby maksymalnie wykorzystać potencjał fotowoltaiki w przedsiębiorstwie?

Podstawowe różnice – ilościowe vs wartościowe rozliczenia

Kluczową różnicą między net-billingiem, a net-meteringiem jest sposób wyceny energii oddawanej do sieci i z niej pobieranej.

Net-metering (system opustów) – rozliczenie ilościowe

Net-metering to bezgotówkowy, ilościowy system rozliczania nadwyżek energii, który obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2016 roku. W tym modelu liczy się wyłącznie ilość energii (w kWh), a nie jej wartość rynkowa.

Kluczowe zasady:

• Energia oddana do sieci może być pobrana w stosunku 0,8:1 (dla instalacji do 10 kW) lub 0,7:1 (dla instalacji 10-50 kW)
• Prosument ma 12 miesięcy na wykorzystanie energii odłożonej w „wirtualnym magazynie”
• Brak opłat dystrybucyjnych za energię oddaną i pobraną (100% opust)
• Nie ma możliwości zwrotu gotówkowego za niewykorzystaną energię
• System dostępny wyłącznie dla instalacji uruchomionych przed 1 kwietnia 2022 roku
• Obowiązuje do 2037 roku, po czym wszyscy przejdą na net-billing

Przykład dla firmy:
Firma z instalacją 40 kWp oddaje do sieci 30 000 kWh w okresie letnim. Zimą może pobrać maksymalnie 21 000 kWh (70% z 30 000 kWh) bez dodatkowych opłat. Pozostałe 9 000 kWh (30%) stanowi koszt korzystania z sieci energetycznej.

Net-billing – rozliczenie wartościowe

Net-billing to gotówkowy, wartościowy system rozliczania energii obowiązujący od 1 kwietnia 2022 roku dla wszystkich nowych instalacji PV.

Kluczowe zasady:

• Energia oddana do sieci jest wyceniana według cen rynkowych (RCEm lub cen godzinowych)
• Wartość sprzedanej energii trafia na depozyt prosumencki
• Z depozytu opłacane są zakupy energii z sieci po cenach detalicznych ze sprzedawcą
• Depozyt można wykorzystać w ciągu 12 miesięcy
• Po tym okresie możliwy jest zwrot max 20% wartości niewykorzystanego depozytu
• Prosument płaci pełne opłaty dystrybucyjne za energię pobraną z sieci
• Od 1 lipca 2024 r. możliwe rozliczenia godzinowe zamiast miesięcznych

Przykład dla firmy:
Firma oddaje do sieci 30 000 kWh. Przy średniej cenie RCEm w 2025 roku wynoszącej 0,27 zł/kWh, na depozycie pojawia się 8 100 zł. Gdy firma pobiera energię z sieci po cenie 0,80 zł/kWh, może zakupić za te środki około 10 125 kWh.

Tabela porównawcza – net-billing vs net-metering

Aspekt	Net-metering (opusty)	Net-billing
Typ rozliczenia	Ilościowy (bezgotówkowy)	Wartościowy (gotówkowy)
Data wprowadzenia	1 lipca 2016	1 kwietnia 2022
Dla kogo	Instalacje przed 1.04.2022	Nowe instalacje od 1.04.2022
Wycena energii	Ilość energii (kWh)	Wartość rynkowa (RCEm/godzinowa)
Okres rozliczeniowy	12 miesięcy	12 miesięcy (depozyt)
Współczynnik zwrotu	0,8 lub 0,7	Nie dotyczy
Zwrot gotówki	Nie	Tak (max 20%)
Opłaty dystrybucyjne	Opust 100%	Płatne w pełni
Koniec obowiązywania	2037 rok	Bezterminowo

Net-billing – dynamiczne taryfy godzinowe w 2026 roku

Od 1 lipca 2024 roku prosumenci objęci net-billingiem mogą wybierać między rozliczeniem miesięcznym (według RCEm) a godzinowym (według cen TGE). Ta zmiana ma fundamentalne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy mogą aktywnie zarządzać przepływem energii.

Jak działają ceny godzinowe?

W systemie godzinowym energia oddawana do sieci jest wyceniana według rzeczywistych cen na Rynku Dnia Następnego (RDN) publikowanych przez Towarową Giełdę Energii. Ceny te zmieniają się co godzinę i mogą wahać się od wartości ujemnych (w godzinach nadprodukcji OZE) do kilkuset złotych za MWh w szczycie zapotrzebowania.

Typowy profil cen w 2025-2026:

• Godziny nocne (22:00-6:00): 150-250 zł/MWh (niska cena)
• Godziny poranne (6:00-9:00): 350-500 zł/MWh (pierwszy szczyt)
• Godziny południowe (12:00-16:00): 200-350 zł/MWh (nadprodukcja PV)
• Godziny wieczorne (17:00-21:00): 400-600 zł/MWh (szczyt zapotrzebowania)

Dla kogo ceny godzinowe są korzystne?

Rozliczenie godzinowe opłaca się firmom, które:

• Posiadają magazyn energii pozwalający na przesunięcie sprzedaży na godziny drogie
• Mają elastyczny profil produkcji (mogą ograniczać wprowadzanie energii w godzinach tanich)
• Dysponują systemami smart home/building do automatycznego zarządzania energią
• Prowadzą działalność wieczorem/nocą i mogą wykorzystać energię z magazynu w szczycie

Przykład:
Firma z magazynem energii może w godzinach 12:00-15:00 (gdy ceny RDN = 200 zł/MWh) ładować magazyn zamiast sprzedawać energię. Wieczorem (18:00-20:00), gdy ceny RDN = 500 zł/MWh, rozładowuje magazyn i sprzedaje energię do sieci po 2,5 razy wyższej cenie.

Ceny RCEm w 2025 roku – rzeczywiste dane

Średnia miesięczna cena energii (RCEm) w 2025 roku wykazuje znaczną zmienność:

Miesiąc	RCEm [zł/MWh]	RCEm [zł/kWh]
Styczeń	480,01	0,48
Luty	442,02	0,44
Marzec	182,96	0,18
Kwiecień	163,19	0,16
Maj	216,97	0,22
Czerwiec	136,30	0,14
Lipiec	284,83	0,28
Sierpień	214,68	0,21
Wrzesień	279,71	0,28

Średnia cena RCEm (styczeń-wrzesień 2025): 266,74 zł/MWh (0,27 zł/kWh)

Widać wyraźnie, że ceny w okresie wiosenno-letnim (marzec-czerwiec) są nawet o 70% niższe niż zimą. To efekt masowej produkcji energii z fotowoltaiki w Polsce, która w słoneczne dni pokrywa znaczną część zapotrzebowania krajowego.

Net-metering – opusty dla starszych instalacji (jak rozliczać w 2026)

Przedsiębiorcy, którzy uruchomili instalacje PV przed 1 kwietnia 2022 roku, nadal mogą korzystać z systemu net-metering. Jest to znacząca przewaga, szczególnie przy obecnych cenach energii.

Jak maksymalnie wykorzystać net-metering?

1. Planowanie zużycia energii

• Staraj się maksymalnie wykorzystać energię na bieżąco (zwiększ autokonsumpcję)
• Oddawaj do sieci tylko rzeczywiste nadwyżki
• Pamiętaj, że tracisz 20-30% oddanej energii

2. Bilansowanie roczne

• Monitoruj saldo energii oddanej vs pobranej
• Wykorzystaj nadwyżki zimą, gdy produkcja jest niska
• Unikaj sytuacji, w której niewykorzystana energia przepada po 12 miesiącach

3. Rozbudowa instalacji – uwaga na pułapki

• Rozbudowa instalacji po 1 kwietnia 2022 roku oznacza przejście całej mocy na net-billing
• Przed rozbudową dokładnie przeanalizuj opłacalność
• Rozważ dodanie magazynu energii zamiast zwiększania mocy PV

Przykład błędu

Firma ma instalację 40 kWp w net-meteringu. Planuje dodać 10 kWp. Po rozbudowie cała moc (50 kWp) przejdzie na net-billing, co może oznaczać stratę kilkunastu tysięcy złotych rocznie. Lepszym rozwiązaniem może być montaż osobnej instalacji 10 kWp w net-billingu lub inwestycja w magazyn energii.

Depozyt prosumencki – jak działa w praktyce?

Depozyt prosumencki to kluczowy element systemu net-billing, którego zrozumienie pozwala efektywnie zarządzać kosztami energii w firmie.

Mechanizm depozytu krok po kroku

1. Sprzedaż energii do sieci

• Energia oddana do sieci jest wyceniana według RCEm (lub cen godzinowych)
• Wartość trafia na wirtualne konto prosumenckie
• Przykład: 1000 kWh × 0,27 zł/kWh = 270 zł depozytu

2. Zakup energii z sieci

• Energia pobrana z sieci jest wyceniana według taryfy ze sprzedawcą
• Koszt jest pomniejszany o środki z depozytu
• Przykład: 500 kWh × 0,80 zł/kWh = 400 zł, minus 270 zł z depozytu = 130 zł do zapłaty

3. Ważność depozytu

• Środki na depozycie można wykorzystać przez 12 miesięcy
• Rozliczenie następuje metodą FIFO (najstarsze środki pierwsze)
• Po 12 miesiącach niewykorzystany depozyt można zwrócić (max 20% wartości)

4. Zwrot nadpłaty

• Jeśli w danym miesiącu depozyt przewyższa koszty zakupu energii przez 12 miesięcy
• Zwrot gotówkowy max 20% wartości energii wprowadzonej w tym miesiącu
• Pozostałe 80% przepada (to koszt korzystania z sieci)

Przykład dla średniej firmy produkcyjnej

Dane wejściowe:

• Moc instalacji: 50 kWp
• Roczna produkcja: 50 000 kWh
• Roczne zużycie: 80 000 kWh
• Autokonsumpcja: 40%

Rozliczenie roczne:

• Energia wykorzystana na bieżąco: 20 000 kWh (oszczędność: 16 000 zł przy 0,80 zł/kWh)
• Energia oddana do sieci: 30 000 kWh (depozyt: 8 100 zł przy 0,27 zł/kWh)
• Energia kupowana z sieci: 60 000 kWh (koszt: 48 000 zł)
• Do zapłaty po wykorzystaniu depozytu: 39 900 zł

Korzyść całkowita: 24 100 zł/rok

Kiedy net-billing się opłaca dla firm?

Mimo że net-metering wydaje się na pierwszy rzut oka korzystniejszy, net-billing może być opłacalny w określonych warunkach. Oto sytuacje, gdy nowy system przynosi realne korzyści:

1. Wysoka autokonsumpcja (powyżej 60%)

Firmy, które zużywają większość wyprodukowanej energii na bieżąco, nie tracą na net-billingu. Kluczem jest:

• Praca w godzinach dziennych (8:00-17:00)
• Energochłonne procesy produkcyjne
• Dobór mocy instalacji do rzeczywistego zapotrzebowania

Przykład:

Zakład produkcyjny pracujący na jedną zmianę (7:00-15:00) osiąga autokonsumpcję 70%. Z 50 000 kWh rocznej produkcji tylko 15 000 kWh trafia do sieci, co minimalizuje straty na niskich cenach RCEm.

2. Magazyn energii zwiększający rentowność

Inwestycja w magazyn energii może całkowicie zmienić ekonomię fotowoltaiki w net-billingu:

Bez magazynu (40% autokonsumpcji):

• Zysk roczny: 24 100 zł

Z magazynem (70% autokonsumpcji):

• Zysk roczny: 32 050 zł
• Dodatkowy zysk: 7 950 zł/rok

Zwrot z inwestycji w magazyn:

• Koszt magazynu 100 kWh: ~80 000 zł
• Okres zwrotu: 10 lat
• Korzyści przez 25 lat: ~200 000 zł

3. Wykorzystanie cen godzinowych

Firmy z elastycznym profilem zużycia mogą zarabiać na różnicach cenowych:

• Ładowanie magazynu w godzinach tanich (12:00-15:00)
• Rozładowanie w godzinach drogich (18:00-20:00)
• Potencjalny dodatkowy zysk: 15-25% wartości depozytu

4. Optymalizacja mocy umownej

Instalacja PV z magazynem pozwala uniknąć kar za przekroczenie mocy umownej:

• Magazyn pokrywa szczyty zapotrzebowania
• Możliwość obniżenia mocy umownej o 20-30%
• Oszczędność na opłatach stałych: 3 000-8 000 zł/rok

Porównanie – która opcja przynosi większe oszczędności?

Przeprowadźmy szczegółowe porównanie obu systemów dla tej samej przykładowej firmy:

Założenia:

• Moc instalacji: 50 kWp
• Roczna produkcja: 50 000 kWh
• Autokonsumpcja: 40%
• Cena zakupu energii: 0,80 zł/kWh (netto)
• Średnia RCEm 2025: 0,27 zł/kWh

Wariant A: Net-metering (współczynnik 0,7)

Bilans energetyczny:

• Energia na własne potrzeby: 20 000 kWh
• Energia oddana do sieci: 30 000 kWh
• Energia możliwa do odebrania: 21 000 kWh (70%)

Bilans finansowy:

• Oszczędność z autokonsumpcji: 16 000 zł
• Wartość odebranej energii: 16 800 zł (21 000 kWh × 0,80 zł)
• Łączna korzyść: 32 800 zł/rok

Wariant B: Net-billing (depozyt prosumencki)

Bilans energetyczny:

• Energia na własne potrzeby: 20 000 kWh
• Energia sprzedana do sieci: 30 000 kWh

Bilans finansowy:

• Oszczędność z autokonsumpcji: 16 000 zł
• Wartość depozytu: 8 100 zł (30 000 kWh × 0,27 zł)
• Łączna korzyść: 24 100 zł/rok

Werdykt

Net-metering jest korzystniejszy o 8 700 zł rocznie (26,5%)

Różnica wynika z:

• Braku opłat dystrybucyjnych w net-meteringu
• Wyższej wartości energii odebranej (0,80 zł/kWh) vs sprzedanej (0,27 zł/kWh)
• Korzystniejszego współczynnika zwrotu (70% vs efektywnie ~34% w net-billingu)

Kluczowy wniosek: Jeśli Twoja firma ma instalację w net-meteringu – nie rozbudowuj jej bez dokładnej analizy. Utrata net-meteringu może kosztować dziesiątki tysięcy złotych rocznie.

Potrzebujesz doradztwa w zakresie instalacji fotowoltaicznej dla Twojej firmy? Skontaktuj się z nami – przeprowadzimy bezpłatny audyt energetyczny i pomożemy dobrać optymalne rozwiązanie pod kątem opłacalności i dostępnych dotacji.